Noxostin
Negāre : 29 juin 2002
Pasin virāye :
18
janvier 2004
Pārsi
bā zabān-negāre ye Lātin : Pārsi-negāri.
(Transliteration
with Latin characters : Pārsi-negāri).
Victor Hugo
200 sāle shod !
Pish-goftār
Āya Victor Hugo rā mināsid ? Be
joz "Bi-navāyān" ciz i az u xwānde id ?
U xod in cenin gozate a rā bāz
mikāfad :
"Barhehā ye pay-dar-pay i ke
āgāhi ye man, bā pi-ravi be su ye Nur, paymude ast rā cenin mitavān
bar mord : 1818, āh-grā ; 1824, āh-grā ye "liberal" ; 1827,
"liberal"
; 1828, liberal sosiālist ; 1830, liberal, sosiālist va demokrāt ;
1849,
liberal, sosiālist, demokrāt va jomhuri-xwāh."
Mitavān in parde rā bā
brun-rāni (tab'id) u az Frānse (1850) pay greft. U 'Napoléon e
sevom' rā
"Napoleonak" (Napoléon le
Petit) nāmid, va bā xod va mardom
paymān bast ke tā bar-pāi ye do-bāre ye Jomhuri be Frānse bāz na
gardad.
Cenin bud ke dar 1870, pas az 20 sāl duri az zādgāh, ham-cun namād e
Jomhuri
sar-boland be kevar bāz gat. U spās e bikarān e mardom rā dar 80
sālegi (hangām i ke
xiābān e xāne a rā be nām e u kardand), be cam e xod did ; cerā ke
dar
ān ruz bi az 500000 ensān az zir e panjare ye xāne a gozar karde tā
be u
drud be frestānd. (In xiābān ham-aknun niz, dar barzan e 16 Pāris, be
nām
e u'st, xāne ye noxostin e u dar Pāris, "Place des Vosges",
ham-aknun muze ast.)
Dar in jā be bargardān e cakāme i
delnin az u (virāye
e Frānsavi) basande mikonim, āyad dar āyande bitar
pirāmun e in bozorg-mard, va andiehā va cālehā ye gune-e-gun a (con
nabard i jānāne barā ye bar-andāxtan e "pād-afrāh e kotan" (e'dām)
be negāre dar āvardim.
Noxostin vazir e dād-gostari ye
Mitterand dar sāl e 1981, "Robert Badinter", cand i pi migoft ke dar
hangāme ye nabard, barā ye gozarāndan e in qānun (az-miān-bar-dāri ye
e'dām), gofte ye Victor Hugo, "bar-andāxtan e yeksare va
bi-cun-o-cerā",
dar gu a payvaste zang mizad. Il hamān paykār e Hugo bud ke, pas az
100 sāl,
be bār minast !
Bāad ke pāre i az niruhā ye
siāsi ye "bitāb", bitar brun-marzi, be storgi va sahmgini e nabard
bā bahre-kān, ke pot be tārix e cand-hazār-sāle dārand, āgāhtar
gardand !
In cakāme az yek barnāme ye "Rādio ye
farhangi ye Frānse" (France culture) bāz-nevisi ode ast (ne
midānam dar kojā be cāp raside ast) :
Pidāvrihā az pāy na mineinand
Dāne e druqin az pāy na mineinad
Āqā-bālāsarhā e druqin az pāy na mineinand
Dārāi ye be-cang-āmade az gandāb az pāy na mineinad
Xoi ye tan i cand az pāy na mineinad
Angalgrāi az pāy na mineinad
Bixradi az pāy na mineinad
Tārik-xānehā az pāy na mineinand
Istāi o dar-jā-zani niz az pāy na mineinand
Saxt-jānihā az pāy na mineinand
Palidihā az pāy na
mineinand
Do-deli az pāy na mineinad
Ni e zabānhā az pāy na mineinand
Tabāhi az pāy na mineinad
Zar-o-sim az pāy na mineinand
Bikonei az pāy na mineinad
Basande kardan be ān ce hast az pāy na mineinad
Āanghā ye dir-pā az pāy na mineinand
Bot-prastihā az pāy na mineinand
Be-pas-rah-rowān az pāy na mineinand
Gozate az pāy na mineinad
Āyande niz, tā be andāze i, az pāy na mineinad
kufāi xod kāf ast
Va zāye yek talā
Hamegi ye in istādegihā va saxt-jānihā
Dar payvand i tang-ā-tang
Cunān grān-sang i storg and
In sad bāyad vā nehad
Dur gardad o fru rizad
Be pi rānde avad
Dar qaltad
Be davidan oftad
Va be frā-xwān e āmāj pāsox guyad
Noxostin talangor az su ye now-andie-varzān (génies,
navābeq)
Araq bar piāni, frud xwāhand āmad
Barā ye be-rāh-andāzi ye jonbe i in cenin
Fār i sahmgin o storg mibāyad
Zamin pāygāh ast o dar ān
Mardomān con murcegān dar ju-o-xru
Farhixtegi (civilisation) sāmān-dehi'st
Sāmān i arf ke be cāle kide miavad
Va āofte migardad,
Az su ye in vāegān e sāxtegi :
Xodā-sālāri, xāndān-sālāri, dād e Xodāi (Xodā-dādi)
Nāmhā i ke nistand magar cehrehā ye xod e
nā-be-sāmāni.
Dar farhixtegi, be-bār-neini ye andie rā Ārmān nām nehāde and
Va zāymān rā now-yābi
Farhixtegi, in gostarde-pahne ye kār
In āzmāyegāh e arf e hame gune payvand e mardomān
Xod cunān az-now-āfarine ast
Jā i ke hu-o-xrad
Didani nazd e cakāme-srāyān va xrad-dustān
Dar jonb-o-ju ast
Va dar takāpu o paykār
Andie dast-māye ast
Enqelāb pāyān e kār nist
Bāyad ān rā pax kard
Pāānid
Ravān sāxt
Riz-riz nemud
Candin barābar kard
Sabok-bāl va delpazir gardānd
Tā mitavān ān rā faryād kard
Bāyasti ān rā
Az marzhā gozarānd
Hangām e ān raside ast ke ān rā
Bar frāz e hame ye sarhā dar qaltānid
Be kuce-pas-kucehā va pastuhā rah-nemun od
Jā-be-jā odan e ragbār gāh kār-sāz mioftad
Āxighā (éléments) az in bāyastegihā sarār and
Hamānad e bozorgān
Az in ruy ast ke ānān bozorg and.
Victor Hugo (1802-1885)