04/05/2003 : êoDÇOvk ÝìwJ

(monde)                  XÜKv êCpv ,(íÜìëDJ Þ íÆDh ê) DìÛk

(secte)                                         (oÞDF Èë ÞpìJ) éÂp¾ ,PÇv

(religion)                                   íÜçm êDçoÞDF HOÇ× ,Ýëk

 

éF lvo éZ ,PvC ÐÇ¡× oDìwF pìÊéØç êCéÛßÊ éF æp×qÞo êDçæsCÞ Ößè¿× ÚDìF

! lÛqCkpJí× (êßÜ·×) êoClÜJ êCéÎßÃ× éF éÆ íëDçæsCÞ

!! lÛpënJDÛÚDëDJ æsCÞ Èë "í·ÂCÞ Ößè¿×" pv pF DèÎClV éÆ PvC ÐìÎk ÝìØç éF

.PvDèÛA qC íÇë "kph" ÚßaØç ,"Ýëk" êéÎßÃ×

 

íëCéÛßÊ éF PvDçælv éÆ íëDçæsCÞ qC ætëßF ,"í¥iz Úlëlz" êDè¿ëp·N ÍDÇzC

Co ,Dçé¡ëlÛC ¢ÎDZ Þ ,ßËO¿Ê æCo éÆ PvC ÝëC ,lÛCækDO¾C DV DçækßN krÛ pËëk

!ÙìÜÆí× ßËO¿Ê êCælëlJ éZ koß× ok éÆ PwìÛ ÝzÞo ÝϤC pËëk éÆ CpZ .lÛpìÊí×

 

: éÆ lëßÊí× qÞp×C ,lzDF CpÊækD× kßh ÝvDvC lëDz éÆ ,í¾ßwÏì¾ ,ÍDS× êCpF

 

êCæoßOvC ECkpÊ ok Ýëk ,ÀvDN DF .lzDFí× êokCpF êoCpÂpF ÚDçCßh í·ÂCÞ Ýëk"

" .PvCæl×A oDO¾pÊ

 

éZ ÝOzCk Þ PwìZ "í·ÂCÞ Ýëk" lëßËF éÆ PvCéOwëDz í·Vp× Þ ÖDÃ× éZ

? lÜÆí× "í·ÂCÞ" Co Ýëk íÊtëÞ ÖClÆ ÞíO¿¤

 

éaÛA Ùç qDF ,ÙìÜÆ íÎDh ¢ëDçæoßOvC qC Co íÜëk D× pÊC DëA" : éÆ PvC ÝëC ¢vpJ

? lÜOwìÛ Ýëk pçßÊ DçæoßOvC DëA ,pËëk íNoDGµ éF ? lì×DÛ "Ýëk" ÚCßNí× Co lÛD×í×

 

HÛCßV í×DØN éF Ùç Ý×) .PwìÛ Dç¢vpJ ÝëC ÚkpÆ qDF êDV ÉpF ÝëC ÍDd pèF

éÆ ÝëC ,éØç ÝëC DF .(!ÙzDF CoCk Co ælÜÜƸÛD íivDJ ÝO¾Dë ÚCßN DN ÖCéOhCkpKÛ ÚA

,lzDF ("ÚkCk lÛßìJ" íÜ·× éF) ,religare ÝìNÓ ok  religion êæsCÞ êé¡ëo lëDz

(kqClÛCí× ".Ùël×A ÚkpÆ Ð¥¾ êCpF íÛ ,Ùël×A ÚkpÆ Ð¤Þ êCpF D×" kDë Co D× éÆ)

.lçkí× êßwÛCp¾ ½ßwÏì¾ ÝëC éF Co êpìw¿N ÝìÜZ êæqDVC

pËëk êé¡ëo .PvC ußìvpÆßÎ qC ,íµDØOVC lÛßìJ êéëD× ,Ýëk êCpF íFDëé¡ëo ÝëC

.PvC éOznÊ ßÛ pìw¿N Þ íÛCßhqDF êDÜ·× éF ,relegere ÚA Þ lçkí× ÚÞpwìv Co

 

: ÙìÜÆí× ælÜwF Ýëk XëCo Ößè¿× êæoDF ok ßËO¿Ê éF D× ,DV ÝëC ok

 

éØç éÆ ÙìÜÇÛ yß×Cp¾) "ÝëßÛ ÚDëkC" ÙÆPvk ,Ýëk ¢ÃÛ ,PwiÛ éVokok

pçßÊ íNoDG·F .PvC "íëDìÛkCp¾" êDçÞpìÛDF ÚDwÛC lÛßìJ ÝììGN (! PvC íGwÛ rìZ

: p¡F (ußw¾C Þ) upN ÝëpOÊorF ÚlÛD¡ÛÞp¾ ("Dçé¡ëo êé¡ëo") Ýëk êkßVÞ

.PvC Úlz "kßFDÛ" kßF qC Þ Ép× qC upN

 

: PvCpOØè× D× êCpF éZÚA Þ) íFpµ ÚDFq ok  "íÇÛDìF" êéO¿Ê éF

"æphÑC" Þ "ÝëlÎC" êDçæsCÞ ("íÛAp êsßÎßñlëC" : ælÜwëßÛ êéO¿Ê éF ,ÖÔvC Ýëk

oCp (D× PhDÜz ÐFD ,íÆDhÞ íÜìëDJ êDìÛk) "DìÛlÎC" êæsCÞ pFCpF ok Pvok

.lÛpìÊí×

 

!! DìÛk ÝëC êCpF éÛ ,PvD× MphA ,"DìÛk ÚA" ok D× oDÆ éF ÚkCk ÚD×Dv êCpF Ýëk íÜ·ë

(.PvC ÝOhÞp¾ Co "DìÛkÚA" Þ "DìÛkÝëC" íÜ·× éF ÝOhÞp¾ Co kßh "êDìÛkÞÝëk" )

 

ÚDëkC ÝìF ívDvC êDèNÞD¿N éÆ P¿Ê lëDF ,! ælìÇZ êCéÛßËF DOd ,DVÝìØç

pNÞp¡ìJ Co CkßF ÝìëA éÆ lÛoCk kßVÞ íëCkßF lÜÛD× íÛDëkC Þ "í×Dv íëCliÇN "

  ! lì×DÛ ,ÚCpëC ok æpìZ Ößè¿× éFÝëk lëDGÛ Co CkßF ÝìëA éÆ P¿Ê kßzí× .lÜëDØÛí×

: (239 ée¿¤) êlÛÞCo êéO¿Ê éF

 

Þ PzClÛ ÖDèÎC Þ ídÞ êDµkC Þ kßGÛ íGëp¾ÖCßµ Þ íëß˺Þok ÖDÃ× ok rÊpç CkßF"

(.PvC êlÛÞCo qC lìÆDN) ".lëßÊí× Ýiv ÞC P¬DvÞ éF êlÛÞClh éÆ P¿ÊíØÛ

 

ok ælzÉorF êkCp¾C ÚCßܵ éF ,D× éaÛA DF íëCkßF í¡ÜìF êDçéëDJ ÝëCpFDÜF

"Ýëk" ÚCßܵ éF ,(íëClh-ÈN Ýëk év) "íØìçCpFC" ÚDëkC "êCßçÞ ÍDd"

.PvC éÛDËìF ÝvDvC ÙìvDÜzí×

 

Èë íÎDh æDËëDV Ýëk ,PwiÛ êéVok qC xJ íÛD×q p²Û qC Þ ,êl·F êéVok ok

.PvC ækpÆ êqDF Co ,íµDØOVC Þ êkp¾ ,êoDO¾o ÖCp×

! lÛCælì¡Æ Ýëk ÈØÆ DF Co "r×pÂ Þ rGv «ß®h" ,ÚßÊDÛßÊ ¸×CßV ok íÜ·ë

 

.lÛoClÛ ívDvC MÞD¿N ,êqoÞkph êé¿wϾ ,í¡ÜìF p²Û é®ÃÛ qC Ýëk Þ PÇv

.lÛCælz DÜF (íÜçm) êoClÜJ êDçoÞDF qC êÞpìJ ,ÚDØëC êéëDJ pF Þk pç

 

lëDz DØz DF lìëßËF DèÜëk ÝëC qC Èë pç (ÚDÜ×ß×) ÚCoClÛDØëC éF DØz pÊC Co ÝëC éOGÎC

HçCn× ÝìF "íË¡ëlÛC íÛDwØç" ÝëC êCéÛßÊ éF DèÜëC íÎÞ .lÜÆ koßhpF íOzok éF

,ÍDS× êCpF .lÛCéO¾pënJ Co DèÜëk pËëk ê (DèOÇv) DçéÊpV Þ (Ýëk Èë êDçéhDz)

.kpÆ kDë ÖÔvC qC "íOÇv" ÚCßܵ éF é·ìz qC éwÛCp¾ ÚßërëßÏN êælÜëßÊ ¢ìJ êlÜZ

 

Ökp× PëpSÆC , íÜ·ë .PvC "ælzľß×" PÇv ÚDØç Ýëk éÆ lÜëßÊí× íçÞpÊ

íÎDd ok .lÛCælëÞpÊ DèÜëk qC íÇë éF ,ÚD×q qC êCéçpF ok ÙÇOvk ,é·×DV Èë

.lÛCæl¡Û Ökp× qC êCé²dÔ× ÐFD ¢iF EnV éF ľß× æDËaìç DèOÇv éÆ

 

 "êÞpwJ" ÚAÞ .koCk ÚDèÜJ ,kßh Ík ok ,Co DçéÂp¾ qC êpËëk íÊtëÞ kßh MÞD¿N ÝëC

.PvDçéÊpV íëDJpF ÚCoÞk éF PGwÛ ,ÝO¾o PèV ½ÔhíÜ·ë anachronisme

 

ok êp¡F ¢ÛCk Þ íçDÊA f®v ÝO¾pÊ p²Û ok ÚÞlF ,Dè¡ÜìF ívopF

.PvC Ð×DÆDÛ ,DèÛA ÚlzoClëlJ ÖDËÜç

 

ÚDëkC (syncrétisme) "ÚkpÆ éÜìJ éϤÞ" ok ízÔN DèìëDèF ,ÍDS× êCpF

lëDz ,(... ÚDÛq l¨) íëClh-ÈN ÚDëkC í¿Ü× HÛCßV éF éVßN DF .lÜÜÆí× ÚßÊDÛßÊ

qC xJ éØç ÝëC éÆ ÙëoÞA kDìF pÊC íÎÞ .lÜÆ æßÏV éÛCÞp¡ìJ ÍÞC æDËÛ ok yÔN ÝëC

íëDçæoßOvC "ÀìÏÇN"éÆ) ÝëÞoCk êDçéO¾Dë ,"Þolëk" êéÛCqoÞkph êé×DÜ¡ÛCk

,PÛDÆ ,CqßÜìKvC ÚßZ ÝëßÛ é¿vÔ¾ MÓÓlOvC ,(kpÆ æpvÈë Co "Cßd ÞÖkA" ÚßZ

! kkpÊí× oClëlJ ÚA êéÛDëCpËwJCÞ êßv ,lçkí× go ,.... Þ xÆoD× Þ gDFpñß¾

,íëCpÊÅkr× ætëßF Þ ,êpËìÛD× ÚßZ íÛDëkC ÚkßF íÂpO× Þ êÞp¡ìJ éÆ PvDWÜëC)

ÚCkp×ÉorF ÝëC ,ÖCßµ íÛCkDÛ pFCpF ok ,éÆ ÚDØÊ ÝëC DOd ! kkpÊí× ÚD¡hok pO¡ìF

"H¡iÛæD×" ÚDOvCk) lÛCækßF (ærW·×) "íëDìÛk Cp¾ ÐëÓk "ÚkpÆÙçpv" éF "oßGW×"

.lëDØÛí× éÛClÜ×kph (? lìÛCkí×Co ¸ÜÃ×

 

ok ÙÆPvk ,ÝìOwiÛ lzo Þ ÚlzoClëlJ ÖDËÜç ok , ÉorF ÚDëkC : pËëk íNoDGµ éF

.lÛkßF íÂpO× Þ Þp¡ìJ íµDØOVC ÐñDw× qC êCæoDJ

qC êoDìwF éÆ ÝëC .PvCækßF DèÎDv koÞDOvk íÛßÊpÊk ÐñDw× pO¡ìF ok éÆ CpZ)

(.lÜÜÆí× íÛDzßJÓ ÚDìÛDdÞo Co lÜOwç PìÏçDV ÝìÛCß ÚDØç ÖÔvC ÝìÛCßÂ

ÝëC éÆ) ".lÜO¾Cí× xJ" ¢ÛCk Þ íçDÊC êéϾD qC ,ÚD×q PznÊ DF DèÜN DèÜëk

(.lzDFí× êCæoCßËÜv Þ "éOwF" yÞo Þ ¢ÜìF éÛßÊ pç PzßÛpv

 

Þ lÜOwç CpËwJ ,êoClëlJ ÖDËÜç ÚDØç qC ,rìZDÛ "êoÞDF êDçéÂp¾" éÆ íÎDd ok

.lÜOwç "ælÛD×xJ" (kßh p¥µ Þ ÖDËÜç qC) ,PwiÛ qC íÜ·ë .lÛoCk éÛCÞpwJ êéGÜV

.lzDF DèÛAoDÆ  "ÝO¾pËÛ" ÐìÎk ÝëpOèF lëDz ÝëC Þ

 

qÞp×C Co ÚA D× éÆ éÛßÊÚA ,Ýëk Úl×A kßVßF ÐëÓk ÝëpNéÜì¡ìJ éF ÙìçCßiF pÊC

P¾p¡ìJ ÝëlÜZ pRC ok ÚDwÛC éÆ í×DËÜç éF lëDF ,ÙëkpÊpF ,ÙìÜÆí× Àëp·N

æßì× Þ oDÇz qC Þ "íÛCkpÊpv" qC (... Þ êqoÞD¡Æ "À¡Æ" ,MDÛCßìd ÚkpÆ íÏçC)

.ÙëkpÊqDF ,P¾Dë Pvk íGwÛ ÖCßÂ Þ æpOwÊ Èë ok Úlz ÝÆDv êßv éF íÜìZ

êDçéGÜV DèÜN ÉorF êDèìÛßÊpÊk ÝëC : lÜÆí× æoDzC ÐvCo lÛCpNpF éÆ éÛßÊÚDØç

Ckp¾ ÖDÆÞ pO¡ìF Ýì×DN êCqC ok .lÜOzClÛ íJ ok ÞC qÞopç íÊlÛq êCpF PGS×

ÞC ÖDËÜç ÚA éF DN éÆíNoߤ ok .P¾pënJí× Co "íÛßÜÆ XÛo" lëDF ÞC (Ýì×q ФDd)

íÜìZæßì× Þ oDÇz ¢ÜÆ (x¿Û) kßh ÚßZ .kßF íÊlÛq qC êpìË×DÆ ÍDd ok é¡ìØç

.kßF ÞC ÝìØÆ ok Ép× é¡ìF pç P¡J ok éZ pÊC .lÜOwç ¢iFMnÎ

,êp¡F jëoDN ok oDF ÝìOwiÛ êCpF ,Úlz íµDØOVC Þ êqoÞD¡Æ êé·vßN pRC ok

êDçéëDJ íÜ·ë ,P¾pÊ íÛÞr¾ ÚA íÊlÛq êé×CkC êCpF ÖqÓ ÙØìÜì× qC é¿ëD¬ lìÎßN

Úl×A kßVßF TµDF kßh êéFßÛ éF ÝëC .lz ÙçCp¾ ÚCpËëk oDÆ qC êoÞæpèF íÜìµ

.lz íµDØOVC MDÃG¬ ¯FCÞo Ýìì·N êCpF ,PìØÆDd Þ (í¥iz) PìÇÎD×

(éwÛCo¾ok Lucrèce éF oßè¡×) "ußìvpÆßÎ" r»Û êéO¿Ê ÝëC éF Co éØç ÝëC pÊC

,(68 ée¿¤) "PvC ÚDëClh okD× upN" éÆ ÙìëCr¿ìF

.ÙëCækpFíJ Ýëk íëClìJ ½os ÐìÎk ÝëlÜZ éF

 

,íÛA MnÎ qC Pì×Þpe× "fìVßN" êCpF ¸ÂCÞ ok Ýëk ÝìOwiÛ ¢ëClìJ éÆÝëC

Þ XÛo DF íÏÆ êCéÛßÊ éF Co ÚDëkC ,PvCækßF æCpØç DçíOiv éF ÚkDèÛÚkpÊ Þ

Ð×DÆ Þ Pvok ÁDG®ÛC Ép× qC xJ íëDìÛk kßVÞ êé¡ëlÛC .PvCækq lÛßìJ Ép×

.lzDFí× ,lÜOwç í¡ÆæpèF koß× éÛDØdoíF éÆ íÛD¡ÇOØdq êCpF ætëßF ,fìVßN ÝëC

,"ÚDèV jëoDN éF íçDËÛ" EDOÆ ok .lÛCækßØÛ æoDzC koß× ÝëC éF íFßh éF ÚDËÛCqp¾

: (241-242 ée¿¤ êlÛÞCo qC ÐÃÛ) lwëßÛí× ÞpèÛзÎpçCßV  ,lÜç kpØÊorF

 

ÍDGÛk Co Hçn× lÛÞpF P¡èF éF Ép× qC xJ éÆÝëC lì×C éF ... £DizC í©·F"

íÛDÆkßÆ kDìF Cp× £DizC ÝëC .lÜçkí× ÖDWÛC Co ÍDصC Þ ÙvCp× í©·F Þ lÜÜÆí×

æßÏV ÍßÃ·× Þ Ekå× Co kßh ,kßv Þ íÜëpìz P¾Dëok lì×C éF éÆ lÛqClÛCí×

DèÛA qC Èë pç HϺC ... lÜëßÊí× êrìZ ÖClÆ pç HçCn× ÚCÞpìJ ...lÜçkí×

".koDØzí× p¾DÆ Þ oDÆlF Þ éÏFC Co êpËëk

 

íËOwVpF í×Dv ÚDëkC ok ,"æDÜÊ" ÚA kCrØç êé¡ëlÛC Þ ,Ép× DF lÛßìJ êéGÜV

oDÇçDÜÊ ÞC éÆ lÛClF lëDF íeìw× Èë ,lÎßN ÖDËÜç qC ,ÍDS×êCpF .koCk êpO¡ìF

Co (Cßd Þ ÖkA) ¢ìÎDìh kClVC æDÜÊ ÚCÞDN lëDF ÙÇOvk Þ ? CpZ lÛClÛ pÊC íOd ,PvC

! lçk xJ

 

: PvCælz æoDzC éOÇÛ ÝëC éF (239 ée¿¤ êlÛÞCo qC ÐÃÛ éF) ÚlØN jëoDN EDOÆ ok

 

kßh DçæoÞk ÝìÜZ ok uCßd ,kpìÊíØÛ ÄÛÞo P¾p¡ìJ Þ êoDÇ×DÆ ÖDëC ok Hçn×"

Co DèÛA êkCqA éÆ kqDví× íëDçé¿wϾ Þ lÜÆí× kCqA íÛDdÞo êDçlÜFÞlì qC Co

".lÜÆ éìVßN

 

Ökp× êækßN íÊlÛq kßGèF Þ ¢ÛCk P¾p¡ìJ éÆÝëC HGv êD¾os éF Co D× éOÇÛ ÝëC

ÚDëkC P¾pwJ DF é¡ìØç qÞp×C êDìÛk ok (! DÇëp×A éÛ Þ ,íÎDØz êDJÞoC ætëßF Þ DJÞoC)

.lÜÆí× æDÊA PvC æCpØç

---

(«Le monde musulman du IX^e siècle au XVI^e siècle»,

par Th. Bianquis, dans le tome II d' États, sociétés et cultures du monde musulman médiéval (X^e-V^e siècle),

page 46, sous la direction de Jean-Claude Garcin. PUF, « Nouvelle Clio », 2000.)

 

qC ÐÃÛ ,49 £ ,êlÜFDëok ÀWÛ êéØVpN ,Epº êé¿wϾ jëoDN ,ÐvCo lÛCpNpF

ÍÞC lÏV ,1354 Ößv IDZ , êlÛÞCo í©Np× ÀìÎDN ,ÚCpëC íµDØOVC jëoDN

47 ée¿¤

 

ÍÞC lÏV ,1354 Ößv IDZ , êlÛÞCo í©Np× ÀìÎDN ,ÚCpëC íµDØOVC jëoDN